Siz uyurken yüzünüzde yaşayan canlılar iş başında: demodex akarları hakkında bilmeniz gerekenler
Her gece uykudayken, yüzünüzdeki mikroskobik canlılar harekete geçiyor. Demodex akarları adı verilen bu sekiz bacaklı mikroskobik organizmalar, cildinizin gözeneklerinden çıkıyor ve yüzünüzde adeta bir gece turuna çıkıyor. Kulağa ürkütücü gelse de, bu durum aslında oldukça yaygın ve çoğu zaman zararsız.
Demodex nedir?
Demodex akarları, çoğu yetişkinin cildinde doğal olarak bulunan mikroskobik parazitlerdir. Genellikle yüz bölgesinde, özellikle burun, alın, çene ve göz çevresindeki kıl köklerinde yaşarlar. Ciltteki yağ (sebum) ile beslenen bu canlılar, genellikle zarar vermez ve hatta gözeneklerin temiz kalmasına yardımcı olabilirler.
Geceleri ortaya çıkıyorlar
İngiltere’deki Reading Üniversitesi’nden omurgasız biyoloji uzmanı Prof. Alejandra Perotti, bu akarların geceleri aktif hale geldiğini belirtiyor. Uyku sırasında yüzeyde dolaşarak çiftleşen bu canlılar, sabahın ilk ışıklarıyla birlikte tekrar gözeneklere çekiliyor.
Bu süreç, cildin doğal döngüsünün bir parçası olarak kabul ediliyor. Uzmanlara göre insanlar, demodex’lere melatonin sağlayarak onların biyolojik saatine katkıda bulunuyor; karşılığında bu akarlar da ciltteki ölü hücreleri ve fazla yağı temizliyor.
Demodex akarları zararlı mı?
Çoğu zaman zararsız olan demodex’ler, bazı durumlarda cilt sorunlarına yol açabiliyor. Bağışıklık sisteminin zayıflaması, aşırı yağ üretimi veya cilt dengesinin bozulması, akarların hızla çoğalmasına neden olabilir. Bu durum demodikozis adı verilen bir cilt rahatsızlığına yol açabiliyor.
Hangi belirtiler görülür?
San Francisco California Üniversitesi’nden dermatolog Dr. Roberto Ricardo-Gonzalez, demodikozisin şu belirtilerle ortaya çıkabileceğini söylüyor:
- Yüz, alın ve göz kapaklarında kızarıklık ve kaşıntı
- Göz çevresinde kuruluk ve tahriş
- Sivilce benzeri döküntüler
- Kirpiklerde dökülme
- Göz kenarlarında arpacık oluşumu
Cilt temizliği neden önemli?
Demodex akarlarının kontrol altında tutulması için düzenli cilt temizliği büyük önem taşıyor. Ancak temizlik işlemi de doğru yapılmalı:
- Makyajla uyumamak
- Özellikle göz çevresini nazikçe temizlemek
- Aşırı yüz yıkamaktan kaçınmak
- Yağlı ve akneye yatkın ciltler için retinoid içerikli ürünleri haftada 1-2 kez kullanmak
Uzmanlar, aşırı temizlik ve agresif ürünlerin cildin doğal mikrobiyotasını bozabileceğini ve bu durumun tam tersi bir etki yaratabileceğini vurguluyor.
Tedavisi var mı?
Demodex akarları tamamen yok edilemez, ancak popülasyonları kontrol altına alınabilir. Gerekli durumlarda doktorlar tarafından önerilen tedaviler arasında şunlar yer alır:
- İvermektin içeren kremler
- Topikal metronidazol
- Çay ağacı yağı içeren ürünler
- Demodex’e özel göz damlaları
- 2023’te FDA onayı alan özel formül damlalar
Bu tedaviler, özellikle göz kapağı iltihabı (blefarit) gibi durumlarda etkili olabilir.
Evrimsel sonları yaklaşıyor mu?
İlginç bir şekilde, bilim insanları demodex türlerinin zamanla genetik çeşitliliğini kaybettiğini ve bu nedenle evrimsel bir sona yaklaştıklarını düşünüyor. Çünkü bu akarlar sadece akraba bireyler arasında yayılıyor ve dış dünya ile temasları sınırlı.
Ancak uzmanlar bu süreci bir kriz olarak değil, doğal bir evrimsel geçiş olarak görüyor.
Korkmayın, bilinçli olun
Demodex akarları, her ne kadar ilk duyulduğunda ürkütücü gelse de, cildimizin doğal sakinleri arasında yer alıyor. Cilt sağlığı açısından onların varlığını tamamen ortadan kaldırmak yerine, dengelemek ve cilt bakımına özen göstermek daha önemli.
Prof. Perotti’nin sözleriyle:
“Onları düşman olarak değil, ciltte yaşayan küçük dostlarımız olarak görmeliyiz.”
